Ήταν παραμονές του εννιάμερου της Παναγίας. Του Σταύρου Κανονίδη (ΠΕ τ.7-9, 1950)

Μπορούσαν οι γονείς των τριών πιτσιρικάδων από την Κρώμνη να τους ξεγελάσουν και να ταξιδέψουν μόνοι τους ως το μοναστήρι της Σουμελά; Δεν είχαν μπορέσει να πάνε τον Δεκαπενταύγουστο, θα πήγαιναν όμως στα εννιάμερα της Παναγίας. Μόνοι τους;

«…Ο Γερίκας ήταν στα 13, εγώ στα 11 κι ο Μενέλαος στα 9. Το άθροισμα των χρόνων των τριών δεν έκανε σωστόν έναν άντρα».
«… Τους βρήκαμε στον οντά τον κρωμέτικον, μεγάλον, πεντακάθαρον, καλοστρωμένον με το μεγάλο το σινίν με τον σφυρήλατο χαλκό στη μέση».

Ο Σταύρος Κανονίδης αφηγείται στην Ποντιακή Εστία (τεύχη 7&9 1950) ένα παράτολμο κατόρθωμα της παιδικής του ηλικίας:

Πηγή: Ψηφιακή βιβλιοθήκη της ΕΠΜ

Ένα προσκύνημα στην Παναγία Σουμελά. (Μιχ. Μεταλλείδης, ΠΕ τ.7 1950)

Το μοναστήρι στα 1905 (Αρχείο Ottoman Imperial Archives)

Ο Μιχάλης Μεταλλείδης περιγράφει την εμπειρία του από ένα προσκύνημα στην Παναγία Σουμελά, τότε που τα πράγματα ήταν ακόμη ήσυχα. Μας μιλάει για "τα Κρωμέτ'κα παρχανάδες" που ξεκινούσαν από τον Αεν Ζαχαρέαν, πίνανε νερό από "τη Μετζητί το κουτάλ'", ξεκουράζονταν στο "Βαθύν τ' Ορμίν", περνούσαν από τα "Καμμένα" και δροσίζονταν στης Χαντσούκας το "Κρενίν". Και φτάνανε στο μοναστήρι με ντονανμάδες τραγουδώντας:
"Κρωμέτες σκυλ' υιός είμαι, κανίναν 'κι φογούμαι,
σην Σουμελάν σην Παναγιάν θα πάγω στεφανούμαι".
Απαραίτητη συνοδεία τους ο κεμεντζετζής, οι τραγουδιστάδες και τα αρματωμένα παλικάρια...

Η πορεία όπως φαίνεται στον χάρτη

Το κείμενο του Μιχ. Μεταλλείδη

Στον Αεν Ζαχαρέαν, συγκέντρωση εκδρομέων

Της Χαντσούκας το νερόν

Η Παναγία Σουμελά σήμερα

Πηγή των κειμένων η ψηφιακή βιβλιοθήκη της ΕΠΜ (Επιτροπή Ποντιακών Μελετών)
Πηγή των φωτογραφιών το διαδίκτυο

Για το πανηγύρι της Παναγίας Σουμελά. Αφήγηση του Φίλωνα Κτενίδη στην ΠΕ τ.19-20, 1951

Αύγουστος του 1905, παραμονές της Παναγίας, στην Τραπεζούντα. Εννιά παλικάρια από την Κρώμνη ετοιμάζονται για το μεγάλο πανηγύρι. 

Κρυφό παρεκκλήσι στην Παναγία Σουμελά ανακάλυψαν Τούρκοι επιστήμονες

Σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα Sabah, οι επιστήμονες που ασχολούνται με τα έργα αναστήλωσης του ιστορικού μοναστηριού του Πόντου ανακάλυψαν στο βόρειο τμήμα της μονής Σουμελά, κάτω από τη στέγη, κρυφή δίοδο προς ένα παρεκκλήσι.Το παρεκκλήσι, που μέχρι τώρα ήταν άγνωστο, κοσμείται από αγιογραφίες όπως δείχνουν και οι φωτογραφίες που διέρρευσαν.  Όταν φέτος το καλοκαίρι επιτραπεί και πάλι η πρόσβαση στο μοναστήρι, οι επισκέπτες θα μπορούν να επισκεφθούν και το κρυφό παρεκκλήσι.

Η εικονογράφηση της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο, μετά την "αποκατάσταση" από την τουρκική αρχαιολογική υπηρεσία. 8 φωτογραφίες.

Το αγλάισμα του Πόντου, η Παναγία Σουμελά "τότε" στις δόξες της (1902-1903). Αφιέρωμα στην ημέρα που ξημερώνει.

Το καμπαναριό της Παναγίας Σουμελά 1903

Μοναχοί στην Παναγία Σουμελά 1902

Το εσωτερικό της Μονής Σουμελά 1902

Στο εσωτερικό της Σουμελά. Από τον ίδιο ιστότοπο (www.trekearth.com) 14 φωτογραφίες.

Η Παναγία Σουμελά είναι πολυφωτογραφημένη. 21 όμορφες φωτογραφίες της βρήκαμε στο www.trekearth.com και τις παρουσιάζουμε

Από την Κρώμνη στην Παναγία Σουμελά. Αφήγηση του Μιχ. Μεταλλείδη