Ήταν παραμονές του εννιάμερου της Παναγίας. Του Σταύρου Κανονίδη (ΠΕ τ.7-9, 1950)

Μπορούσαν οι γονείς των τριών πιτσιρικάδων από την Κρώμνη να τους ξεγελάσουν και να ταξιδέψουν μόνοι τους ως το μοναστήρι της Σουμελά; Δεν είχαν μπορέσει να πάνε τον Δεκαπενταύγουστο, θα πήγαιναν όμως στα εννιάμερα της Παναγίας. Μόνοι τους;

«…Ο Γερίκας ήταν στα 13, εγώ στα 11 κι ο Μενέλαος στα 9. Το άθροισμα των χρόνων των τριών δεν έκανε σωστόν έναν άντρα».
«… Τους βρήκαμε στον οντά τον κρωμέτικον, μεγάλον, πεντακάθαρον, καλοστρωμένον με το μεγάλο το σινίν με τον σφυρήλατο χαλκό στη μέση».

Ο Σταύρος Κανονίδης αφηγείται στην Ποντιακή Εστία (τεύχη 7&9 1950) ένα παράτολμο κατόρθωμα της παιδικής του ηλικίας:

Πηγή: Ψηφιακή βιβλιοθήκη της ΕΠΜ

Ένα προσκύνημα στην Παναγία Σουμελά. (Μιχ. Μεταλλείδης, ΠΕ τ.7 1950)

Το μοναστήρι στα 1905 (Αρχείο Ottoman Imperial Archives)

Ο Μιχάλης Μεταλλείδης περιγράφει την εμπειρία του από ένα προσκύνημα στην Παναγία Σουμελά, τότε που τα πράγματα ήταν ακόμη ήσυχα. Μας μιλάει για "τα Κρωμέτ'κα παρχανάδες" που ξεκινούσαν από τον Αεν Ζαχαρέαν, πίνανε νερό από "τη Μετζητί το κουτάλ'", ξεκουράζονταν στο "Βαθύν τ' Ορμίν", περνούσαν από τα "Καμμένα" και δροσίζονταν στης Χαντσούκας το "Κρενίν". Και φτάνανε στο μοναστήρι με ντονανμάδες τραγουδώντας:
"Κρωμέτες σκυλ' υιός είμαι, κανίναν 'κι φογούμαι,
σην Σουμελάν σην Παναγιάν θα πάγω στεφανούμαι".
Απαραίτητη συνοδεία τους ο κεμεντζετζής, οι τραγουδιστάδες και τα αρματωμένα παλικάρια...

Η πορεία όπως φαίνεται στον χάρτη

Το κείμενο του Μιχ. Μεταλλείδη

Στον Αεν Ζαχαρέαν, συγκέντρωση εκδρομέων

Της Χαντσούκας το νερόν

Η Παναγία Σουμελά σήμερα

Πηγή των κειμένων η ψηφιακή βιβλιοθήκη της ΕΠΜ (Επιτροπή Ποντιακών Μελετών)
Πηγή των φωτογραφιών το διαδίκτυο

Αερεμίτ'σα, η Παναγία του Δεκαπενταύγουστου στην Ίμερα

Η περιοχή της Ίμερας πανηγύριζε τον Δεκαπενταύγουστο σ’ ένα εκκλησάκι στην απέναντι πλαγιά πάνω ακριβώς από το Λειβάδ’. Ήταν αφιερωμένο στην Παναγία με το όνομα Αερεμίτ’σα.

Σ' αυτό το πλάτωμα θα πρέπει να ήταν χτισμένη η Αερεμίτ'σα. Απέναντι, από τα αριστερά, διακρίνονται η Βαρενού και το Παρτίν, ενώ η κοιλάδα στα δεξιά οδηγεί στην Κρώμνη.

Ο φίλος Meliksah San ανέβηκε εκεί για μας και μας δείχνει από ψηλά την Ίμερα

Τίποτε δεν υπάρχει σήμερα εκεί να προδίδει την παρουσία της.

Εκεί περίπου ήταν η θέση της Αερεμίτ'σας όπως φαινόταν από τον Αεν Ζαχαρέαν. Δίπλα της, προς τα δεξιά το Λυκάστ'. Στο κέντρο διακρίνονται οι περισσότερες ενορίες της Κρώμνης

Πληροφορίες από την Ποντιακή Εστία τ. 7 1950

Λίγα Παναΐας δάκρεα, φυτρωμένα στην περιοχή της Κρώμνης, αφιερωμένα στη γιορτή και τη μνήμη της Αερεμίτ'σας

Για το πανηγύρι της Παναγίας Σουμελά. Αφήγηση του Φίλωνα Κτενίδη στην ΠΕ τ.19-20, 1951

Αύγουστος του 1905, παραμονές της Παναγίας, στην Τραπεζούντα. Εννιά παλικάρια από την Κρώμνη ετοιμάζονται για το μεγάλο πανηγύρι. 

Μητροπολίτης Χαλδίας Γερβάσιος Σουμελίδης. Ο Άγιος της Παιδείας

                Γεννήθηκε στο χωριό Βαρενού της Κρώμνης, το 1820, όπου έμαθε και τα πρώτα του γράμματα. Συνέχισε τις σπουδές του στην Ίμερα και αργότερα στην Αργυρούπολη. Χειροτονήθηκε κληρικός στην Παναγία Σουμελά και συμπλήρωσε τη μόρφωσή του στο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας. Στη συνέχεια φοίτησε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης από την οποία αποφοίτησε αριστούχος το 1858. Έγινε Μητροπολίτης Χαλδίας το 1864 και στα 40 χρόνια της αρχιερατείας του ανέπτυξε εξαιρετικά πλούσια δραστηριότητα όχι μόνο θρησκευτική αλλά και κοινωνική, πνευματική και εθνική. Τρείς φορές παρασημοφορήθηκε από τον σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ και είναι ο πρώτος που υποκίνησε το Σταυριωτικό ζήτημα, ενώ μεγάλο μέρος της ζωής του το αφιέρωσε στην εξύψωση της παιδείας σε όλη την περιοχή της Χαλδίας. ¹

Παναγία η Αερεμίτσα. Το πανηγύρι του καλοκαιριού για την Ίμερα

Στη θέση της Αερεμίτσας δεν υπάρχει τίποτε, ούτε ερείπια

Σκαλίζοντας τις πηγές για τις Παναγίες του Πόντου, εκεί γύρω στον Δεκαπενταύγουστο, έπεσα πάνω στην Αερεμίτσα της Ίμερας. Μεγάλη αναφορά σ' αυτήν κάνει ο Αγαθάγγελος Φωστηρόπουλος στο τεύχος 26 των Ποντιακών Φύλλων και στο Αρχείον Πόντου τ.11.  

Γράψαμε κι εμείς στην ανάρτησή μας για την Ίμερα στη Βικιπαίδεια"Ξεχωριστή θέση στη ζωή των Ιμεριτών είχε το εξωκκλήσι της Αερεμίτσας (Παναγίας), σε υψόμετρο 2500 μ. πάνω από το Λιβάδι. Εκεί γινόταν

Οι εκκλησίες της Κρώμνης (συνολική επισκόπηση)

Κλείνοντας τη σειρά αναρτήσεων με θέμα τις εκκλησίες της Κρώμνης κάνουμε μια συνοπτική αναφορά στο σύνολο των εκκλησιών (ενοριακών, παρεκκλησίων και εξωκκλησίων). Τα ονόματα των εκκλησιών παρατίθενται κατά ενορίες. Για τις περισσότερες απ' αυτές δεν υπάρχουν φωτογραφίες. Εμείς βρήκαμε μόνο για τις 14. Στον πίνακα που ακολουθεί ο πλήρης κατάλογος με τις 43 εκκλησίες.

1. ΜΟΧΩΡΑ	Γενέθλιον της Θεοτόκου,
2. ΜΟΧΩΡΑ	Άγιος Στέφανος,
3. ΜΟΧΩΡΑ	Προφήτης Ηλίας,
4. ΜΟΧΩΡΑ	Αε-Στράτηγον,
5. ΜΟΧΩΡΑ	Αε-Θόδωρον,

Η εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων στου Γεράντων της Κρώμνης

Την εκκλησία αυτή την είδαμε στο ιστολόγιο του Alexey Koimshidi ως Άγιο Δημήτριο (https://kromni.livejournal.com/42657.html), όμως δεν ταιριάζουν οι εικόνες με τα γραπτά, κυρίως του Φιρτινίδη. 

Ο Φιρτινίδης, περιγράφοντας την ενορία Σιαμανάντων, μας πληροφορεί για την ύπαρξη ενός απόμακρου συνοικισμού της ενορίας που

Ο Άγιος Ονούφριος της ενορίας Τσαχματάντων στην Κρώμνη

Απέναντι από τον Αληθινό, κοντά στο ποτάμι της Μόχωρας και στη βορεινή κατηφοριά του λόφου πάνω στον οποίο απλώνεται η ενορία Σαράντων, είναι η ενορία Τσαχματάντων.

Η ενοριακή εκκλησία του Τσαχματάντων ήταν ο «Αεν-Ουφρς» (Όσιος Ονούφριος), που

Άγιος Θεόδωρος Σαράντων (εκκλησίες της Κρώμνης)

Δυτικά της ενορίας Σαράντων, περί τα 500 μέτρα και πάνω σ’ έναν γραφικό λοφίσκο, υψώνεται η εκκλησία της ενορίας, «Αε-Θόδωρον», ο Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης.

Από τα περισσότερα σημεία της Κρώμνης είναι ορατός ο λοφίσκος, που φέρνει στην κορφή του σαν κορώνα την κατάλευκη εκκλησία. Και όταν σήμαιναν οι τρεις καμπάνες