Η λαογραφία του ποντιακού χορού. Του Μωυσιάδη Παναγιώτη

 

Οι ποντιακοί χοροί χορεύονται κυκλικά,  όπως στα χρόνια του Ομήρου,

σύμφωνα με τους στίχους: 593-595 στη ραψ.Σ. της Ιλιάδας:

            Δ.Η. Οικονομίδης,  πόντιος λόγιος

Ο δημοτικός παραδοσιακός χορός υπήρξε διαχρονικά ο πιο περιεκτικός και δυναμικός τρόπος έκφρασης των ψυχικών χαρακτηριστικών ενός λαού.

Ιδιαίτερα στους λαούς  της Μικράς Ασίας, που συμβίωσαν πολύ συνεκτικά μέσα στα πλαίσια της βυζαντινής και  οθωμανικής αυτοκρατορίας, ο χορός και το τραγούδι διαμόρφωσαν τα πολιτισμικά και εθνικοτοπικά όρια της κάθε λαότητας.

Οι Έλληνες του Πόντου ιδιαίτερα διατήρησαν τη  χορευτική τους παράδοση σχεδόν ανόθευτη και ανεπηρέαστη ,για τους ίδιους ιστορικούς λόγους, που διατήρησαν την γλώσσα και τη μουσική τους.

Το στοιχείο, που διέσωσε την αρχαιοπρέπεια της μουσικοχορευτικής αυτής έκφρασης, είναι το τρισυπόστατό της ,δηλαδή η τριπλή διάσταση, που εμπεριέχεται στο ποντιακό χορόδραμα, γιατί αυτό εμπεριέχει την κίνηση, τον ρυθμό και τη φωνητική μελωδία ( τραγωδία).

Αυτή η τρισδιάστατη έκφραση του ποντιακού χορού  αποκαλύπτεται από την πολύ γνωστή παροιμία:  έξ’ ας σον χορόν πολλά τραγωδίας εξέρ’,

όπως επίσης και από το επίθετο (χοροντικόν),  που συνόδευε  πάντα τα τραγούδια: για πέει ‘μας έναν,  δύο χοροντικά τραγωδίας   ή την παρότρυνση:  για παίξον έναν χοροντικόν τραγωδίαν.

Η πραγματικότητα για τους ποντιακούς χορούς είναι ότι όλοι συνοδεύονται από τραγούδι εκτός από τον πολύ γρήγορο ρυθμό του χορού τρομαχτόν.

 Αυτό μας επιτρέπει σήμερα να διακρίνουμε, ποιοι είναι οι ποντιακοί χοροί, αφού μας είναι γνωστά  αυτά τα τραγούδια, που συνοδεύουν τους ποντιακούς  χορούς και   ονομάζονται  (χοροντικά τραγωδίας).

Ποντιακοί χοροί: Από την ιστορικότητα στη μυθοπλασία! Του Παναγιώτη Μωυσιάδη

Ο χορός,το τραγούδι, η ενδυμασία, τα έθιμα και οι παραδόσεις κάθε λαού είναι βασικά  στοιχεία της ταυτότητάς του.

Είναι δημιουργήματα των ιστορικών και βιωματικών διεργασιών της διαχρονικής του πορείας.

Αποτελούν ψυχοσωματική έκφραση των συναισθημάτων που χαρακτηρίζουν και οριοθετούν  τον πολιτισμό του.

Ο χορός είναι η μιμητική έκφραση των φυσικών ερεθισμών και βιωμάτων, είναι η γλώσσα του σώματος που επικοινωνεί με το θυμικό και μνημονικό παρελθόν του, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ύπαρξή του στο μέλλον και το αύριο.

Κανείς μα κανείς δεν έχει το ιστορικό μα και ηθικό δικαίωμα να αλλοιώνει να διαστρεβλώνει να παρεμβαίνει, να προσθέτει να αφαιρεί, και προπάντων να οικειοποιείται πολιτιστικά χαρακτηριστικά άλλων λαών.

Ακόμα και  το παραμικρό  -ι στον  πολιτισμό κάθε λαού θα πρέπει να διαφυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού και να αποτρέπεται  η διείσδυση κάθε ξένου σώματος σ’ αυτόν.

Κάθε νεοτερισμός αποτελεί ιεροσυλία  της  ιστορικής του ιδιαιτερότητας. Αλλοιώνει τα εθνογραφικά του χαρακτηριστικά και στερεί από τον λαό αυτό το δικαίωμα στην ύπαρξη και την συνέχειά του.

Εικονική περιήγηση στην ενδοχώρα της Τραπεζούντας (Ματσούκα, Κρώμνη, Ίμερα) από τον Χρόνη Κοϊμτσίδη

e-Pontos.gr: Η Αποκριά στον Πόντο...

e-Pontos.gr: Η Αποκριά στον Πόντο...: Η Αποκριά στον Πόντο Η Αποκριά λεγόταν εμπονέστα (προέρχεται από την λέξη απονήστια). Τα φαγητά που περίσσευαν από την προηγούμενη ημ...

Έκτακτο: Λήστευσαν "συνοδείαν αγωγιατών Κρωμναίων"

Δημοσίευση by Κρώμνη Πόντου - Kromni, Krom.

Μελωδικό οδοιπορικό στην Κρώμνη (βίντεο του Muhittin Ince)

Δημοσίευση by Muhittin Ince.

Ἐνα ερωτικό ποντιακό τραγούδι (λόγω της ημέρας) σε ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου

Στοιχεία Πραγματικής Ταυτότητας, των ποντιακών χορών. Του Μωυσιάδη Παναγιώτη

(Από σειρά άρθρων του Π. Μωυσιάδη στην εφημερίδα e-ptolemeos.gr υπό τον τίτλο Καφέ-Ρωμανία)

Ο Λουκιανός ονομάζει τον χορό Ομάλ’  = ΄΄ Όρμον   και τον περιγράφει ως εξής ο όρμος είναι χορός τον εφήβων και των παρθένων τον χορεύουν ο ένας κοντά στον άλλον και σχηματίζουν Όρμον = Περιδέραιο =κύκλος.  Η παρθένος που  ακολουθεί τον έφηβο δείχνει στις άλλες κοπέλες να χορεύουν κόσμια και με σύνεση με ηθική.

Η Βασιλική Τυροβόλα στο βιβλίο της ελληνικοί παραδοσιακοί χορευτικοί ρυθμοί στη σελίδα σ. 142 μας λέει  ακριβώς τα ίδια : οι ποντιακοί χοροί είναι στην πλειοψηφία τους χοροί κυκλικοί και ομαδικοί.  Στην χορευτική διαδικασία συμμετέχει όλη η κοινωνική ομάδα ( άνδρες και γυναίκες) με πρωτοστάτη τον λυράρη που βρίσκεται στο κέντρο του κύκλου.

Οι χοροί χαρακτηρίζονται σε ειρηνικούς και έχουν σχετικά αργή ρυθμική αγωγή και  σχεδόν όλοι συνοδεύονται από τραγούδι. 

1ος Ο μύθος, 2οςΑρχαιοελληνικό παρελθόν ,Η ιστορία, Προγονική καταγωγή, 5οςθρησκευτικές Λατρίες,6ος συγγενικές σχέσεις, είναι στοιχεία που υπογραμμίζουν και προσδίδουν την πραγματική ταυτότητα των χορών.

Είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε την ακριβή χρονολόγηση και τον δημιουργό  των σημερινών ποντιακών χορών.

Έχουμε όμως σοβαρές ενδείξεις ότι ορισμένοι από αυτούς είναι η φυσική συνέχεια των αρχαίων ελληνικών χορών που δεν έπαψαν να χορεύονται  από το  βάθος του χρόνου μέχρι της μέρες μας.

Οι ποντιακοί  χοροί που  θα προσπαθήσουμε να αντιστοιχίσουμε  τους χορούς που χορεύονταν στην αρχαία Ελλάδα , έχουν  τις ίδιες κινήσεις το ίδιο σχήμα ,την ίδια έκφραση το ίδιο χειροκράτημα, το ίδιο μουσικό μέτρο.

 Στον μυθικό χορό υπάρχουν πολλά κοινότυπα χαρακτηριστικά  τα οποία καταμαρτυρούν τις τελετουργικές ρίζες των ποντιακών χορών που χάνονται στο μύθο και την πραγματικότητα

Γενικά χαρακτηριστικά των αρχαίων με τους ποντιακούς χορούς.

Η Συνθήκη της Λωζάννης. Στις σελίδες 107-114 περιλαμβάνεται η Σύμβαση Ανταλλαγής πληθυσμών (30/01/1923)

Μια ηλιόλουστη μέρα στη χιονισμένη Ίμερα. Βίντεο του Ramazan Nas από τη αρχόντισσα Ίμερα που συνορεύει με την Κρώμνη.

Δημοσίευση by Ramazan Nas.