Σάββατο 28 Μαρτίου 2015

Δημοτικά τραγούδια του Πόντου από το terra Pontus (βλ. παρακάτω σύνδεσμο)

Με δεξί κλικ ανοίγουμε σε νέα καρτέλα. Έτσι διαβάζεται ευκολότερα.
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 terra-pontus.blogspot.gr

Τρίτη 24 Μαρτίου 2015

Από το ποτάμι της Ίμερας προς Διπόταμα της Κρώμνης. (φωτο του Ramazan Nas)


Ανέκδοτο από την Κρώμνη. Από το http://www.terra-pontus.blogspot.gr

Ακόμη ένα βίντεο του Ramazan Nas με ερείπια ρωμέικων σπιτιών της Ίμερας



Ερείπια σπιτιών κι εκκλησιών στην ενορία Τσακαλάντων της Ίμερας



Κυριακή 15 Μαρτίου 2015

Τραγούδι (μόνο ο στίχος) για τον περίφημο Κρωμναίο λυράρη Χρηστο Μπαϊρακτάρη που βρήκαμε στο http://pontosworld.com/




Έκλαψες κι έκλαψες ε μάρσα Κρώμ
αρ κλάψον άλλον μίαν
τη Παϊραχτάρ τη ψης ο γιον
κι θ ακούς την λαλίαν
Κλάψτεν και σεις ψηλά ρασιά
και ορμανί ιτέας
σι διάβασουν κι θα διαβαίν
να σύρ τα δοξαρέας
Νά σύρ της σέρας τον χορόν
νά σύρ τ ομάλια-ομάλια
και τό ρακίν να δι και παίρ
ως τα πετεινολάλια
Κι απάν σο τσατσοφώτισμαν
σι κεμετζές τον τόνον
τα παληκάρεα εξέβαιναν
ση Σουμελάς τον δρόμον
Καί θέκναν κα την κεμετζέν
και πάν να προσκυνούνε
και όλα ατά ήντζαν νουνίζ
Κρώμ καί Κρωμέτ πονούνε

Τετάρτη 11 Μαρτίου 2015

Σάντα, Ίμερα και Κρώμνη: μαστοροχώρια του Πόντου



Εσωτερικό εκκλησίας στο Λυκάστ της Κρώμνης

Ο Πόντος φαίνεται να είναι η μεγάλη, και με παλαιά παράδοση κοιτίδα μαστόρων της Μικράς Ασίας. Περιοδεύοντες κτίζανε σ’ αυτήν, στη Ρωσία, ακόμα και σε αρμενικά εδάφη. Τα κυριότερα ποντιακά μαστοροχώρια ήταν η Σάντα, η Ίμερα και η Κρώμνη. Υπήρχαν και άλλα μικρότερα, αλλά όχι λιγότερο δυναμικά. Οικοδόμοι από το Καγιά Τιπί Κοτυώρων, το Κάγιαλτι, το Λιφτιάρ κ.ά. ταξίδευαν έως το Εσκή Σεχίρ, Τοκάτη, Σαμψούντα και σ’ αυτήν την Άγκυρα. «Μαστόροι από το Γκιουμουσχανέ» (τουρκ. Gümüşhane, η Αργυρούπολη) πήγαιναν ομαδικά να κτίσουν στην Καππαδοκία, όπως στο Εμινίκ της Νίγδης κατ’ αρχήν εποχικά, στο τέλος ξεσηκώνοντας τις οικογένειές τους εγκαταστάθηκαν εκεί οριστικά. Από άλλα χωριά μετανάστευαν μαστόροι στη Ρωσία. Γνωρίζουμε επώνυμους που εργάζονταν εκεί οριστικά. Ο πρωτομάστορας Κωνσταντίνος Ανανάντον με τεχνίτες από την Τραπεζούντα και τη Γκιουμούσχανα πριν το 1855 σε διάστημα 17 ετών έκτισε 24 εκκλησίες στην περιοχή Μινγκρέλη κ.ά. της Ρωσίας. Οι Τραπεζούντιοι πρωτομαστόροι Συμεών Γυτέρα και Χαράλαμπος Παλάστωφ (σύμφωνα με τα ρωσικά αρχεία) ανοικοδόμησαν εκκλησία το δεύτερο μισό του 19ου αι., στην περιοχή Σεμάχα του Αζερμπαϊτζάν. Η Ίμερα είχε την παλαιότερη παράδοση και επώνυμους πρωτομαστόρους «Ο ΠΡΩΤΟ ΜΑΪCTΩΡΑC ΓΡΗΓΟΡΙC ΧΡΥCΟΥΛΙΔΗΣ, ΜΑΪΟΥ 1, έτος 1859» έχτισε το ναό Προφήτου Προδρόμου της «Μονής ΓΗΜΕΡΑΣ». Εξάλλου στη Σινασό κτίστηκε η εκκλησία των Ταξιαρχών «... χειρί .. αρχιτέκτονος Γρηγορίου παπά Λαζαρί ανεψιού..» από Ιμέρα το 1841. Ενωρίτερα και Ιμεραίοι είχαν μεταναστεύσει ιδρύοντας το 1830 τη [νεα] Ίμερα στη Τσάλκα της Γεωργίας. Παρόμοια μετανάστευση πραγματοποίησαν και οι Κρωμναίοι. Υπάρχει γενικά εύφημη ανάμνηση γι’ αυτούς, αλλά δεν γνωρίζουμε πολλά. Καλύτερα κατατοπισμένοι είμαστε για τη Σάντα. Εδώ όλοι οι άντρες ήταν οικοδόμοι, ξενιτεύονταν στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Ως τα τελευταία υπήρχαν Σανταίοι που αποδημούσαν στον Καύκασο και στη Ρωσία, αλλά ξαναγύριζαν στην πατρίδα. Ένας από τους πολλούς πετυχημένους Σανταίους εργολάβους ήταν στο Βατούμ ο Θεόδωρος Κούρτογλου (Σάντα 1856-Βατούμ 1914)


ΜΑΣΤΟΡΟΧΩΡΙΑ

ΑΡΓΥΡΗΣ Π.Π. ΠΕΤΡΟΝΩΤΗΣ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΩN, BAUMEISTER, Y.[ÜKSEK] MİMAR

ΜΑΚΡΙΝΙΤΣΑ

ΙΟΥΝΙΟΣ 2011
σελ. 21-22
http://kpe-makrin.mag.sch.gr/old_archives/MASTOROXVRIA.pdf

Air Pontus #5 : η στράτα του Γοργόρογλη και η στράτα της Κρώμνης-Λαραχανής. Από τον Χρόνη Κοϊμτσίδη και το terra Pontus

Δευτέρα 2 Μαρτίου 2015

Παπαδόπουλος Σπύρος (Ακριτίδης) Ο ευγενής Δάσκαλος από την Κρώμνη του Πόντου του Μωυσιάδη Παναγιώτη* (Για όσους δεν μπόρεσαν να διαβάσουν τη σχετική ανάρτηση στην προηγούμενη μορφή της)


    Ο Παπαδόπουλος Σπύρος του Αδάμ ( το γένος Ακριτίδη) γεννήθηκε το 1879(;) στην ενορία Λυκάστ της Κρώμνης και πέθανε στο Ανατολικό Πτολεμαΐδας το 1939.
    Ο Σπύρος ήταν ένα από τα δύο αγόρια του παπά Αδάμ Ακριτίδη. Ο άλλος γιος του ήταν ο Ονούφριος, που εγκαταστάθηκε στο χωριό Παλατίτσια της  Βέροιας. Είχε ακόμη ο παπα – Αδάμ δεκατέσσερις κόρες, η μία από τις οποίες, η Βιργινία, παντρεύτηκε τον Νεοκλή Κοντογουλίδη από το Προάστιο. Ο Σπύρος παντρεύτηκε την Ελένη κόρη του παπα-Κωνσταντίνου Παπαδόπουλου από το Σταυρίν του Πόντου. Η οικογένεια της Ελένης είχε μεταναστεύσει στο Κερτς της Κριμαίας και είχε κοινή τύχη με τους υπόλοιπους Έλληνες της Κριμαίας τον καιρό του διωγμού.
    Ο Σπύρος αποφοίτησε από το Φροντιστήριο Τραπεζούντας το 1899 και δούλεψε ως δάσκαλος σε διάφορα σχολεία της περιοχής. Το 1917-18 υπηρέτησε  στο σχολείο της Μεταμορφώσεως (στην συνοικία Αλχαζάντων της Κρώμνης), το οποίο λειτούργησε από το 1900 έως το 1921-22 . Στο ίδιο σχολείο δίδαξε από το 1902 έως και το 1922 και ο Δάμων Δαμιανός, φίλος του Σπύρου, που εγκαταστάθηκε και πέθανε στο Μεσόβουνο Εορδαίας (1).

Σπύρος Παπαδόπουλος, ο ευγενής δάσκαλος από την Κρώμνη (Ποντιακή Εστία, τ.182, Σεπ. 2014)

  Αναδημοσιεύουμε από το τελευταίο τεύχος της Ποντιακής Εστίας άρθρο του Παν. Μωυσιάδη για το δάσκαλο Σπύρο Παπαδόπουλο. Ο Σπύρος Παπαδόπουλος που διετέλεσε δάσκαλος στο Ανατολικό της Πτολεμαΐδας είναι παππούς μου από τη μητέρα μου.
(Για να διαβαστούν καλύτερα τα κείμενα τα ανοίγουμε με δεξί κλικ σε νέα καρτέλα)