Ιδρυση κεντρικής αστικής εσωτερικής σχολής στα χωριά του Γιαγλίντερε (τη Κρωμί το ποτάμ')

Προσπάθεια εντοπισμού των αναφερόμενων στο δημοσίευμα χωριών

Μια σημαντική πρωτοβουλία για την εκπαίδευση έλαβαν το 1910 ο μητροπολίτης Χαλδίας Λαυρέντιος και ο καθηγητής του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας  Ισραήλ Βασιλειάδης. Συνέστησαν επιτροπή από φιλόμουσους κατοίκους των χωριών που ήταν γνωστά με το γενικό όνομα Ποτάμ’ (Γιαγλίντερε), με προοπτική την ίδρυση στην περιοχή ανώτερου σχολείου για τους απόφοιτους των τοπικών σχολείων (Παρτίν, Λυκάστ', Βαρενού, Νατσαράντων, Ρουσίον, Αηλίας, Ψωμάντων, Παζπέν, Ζυγανίτα, Αϊβαζάντων, Μολλαλί).

Φάρος της Ανατολής 13-11-1910

Δυστυχώς τα γεγονότα του Μεγάλου Πολέμου, που μεσολάβησαν, δεν επέτρεψαν να ευοδωθεί η προσπάθεια.

Μητροπολίτης Χαλδίας Λαυρέντιος Σ. Παπαδόπουλος (1868-1927) από τη Βαρενού

Ισραήλ Σ. Βασιλειάδης (1880-1937), από το Νατσαράντων, σημερινό Yaglidere

Δείτε την περιοχή στον χάρτη της Google earth:

https://earth.google.com/web/@40.54218338,39.5245529,1498.3317736a,6589.12078362d,35y,0h,60t,0r/data=KAI

Περισσότερες πληροφορίες για τον Μητροπολίτη Λαυρέντιο:
 https://pontosworld.com/index.php/books/giannis-haritantis/315-2017-02-19-11-11-50
και στα δικά μας άρθρα στη Βικιπαίδεια:

https://el.wikipedia.org/wiki/Βαρενού

https://el.wikipedia.org/wiki/Μητρόπολη-Χαλδίας

Περισσότερες πληροφορίες για τον Ισραήλ Βασιλειάδη, τελευταίο διευθυντή του Φροντιστηρίου Τραπεζούντας:

https://terra-pontus.blogspot.com/2016/06/blog-post_30.html

Το φύλλο της εφημερίδας απ' όπου αντλήσαμε την είδηση

Και μια μακάβρια φωτογραφία που βρήκαμε στο αρχείο της ΕΠΜ

Ο μητροπολίτης Δράμας (πρώην Χαλδίας) Λαυρέντιος νεκρός 

Πηγή δημοσιεύματος: Ψηφιακή βιβλιοθήκη της ΕΠΜ

Σχολείο στο Χατς ή Ωραιόκαστρο της Μούζενας (Φάρος της Ανατολής, 30-10-1910)

Τα απομεινάρια του κάστρου (Ωραιόκαστρο)

Όλες οι φιλοπρόοδες κοινότητες του Πόντου ίδρυσαν και λειτουργούσαν, με δικά τους έξοδα, σχολεία στα χωριά και στις πόλεις τους. Μεγάλη ήταν και η συνδρομή της Εκκλησίας στον σκοπό αυτό. Στην εφημερίδα Φάρος της Ανατολής (30-10-1910) επαινείται η δημιουργία της αδελφότητας Αγάπη στο χωριό Χατς ή Ωραιόκαστρο της Μούζενας, που κύριος σκοπός της ήταν η συντήρηση και λειτουργία σχολείου. Προτείνεται μάλιστα και η ίδρυση ανώτερου σχολείου στην περιοχή για να καλύψει όλες τις ανάγκες.

Η Μούζενα ήταν συγκρότημα χωριών στην κοιλάδα του Γιαγλί-ντερε, κοντά στο Σταυρίν και την Κρώμνη.

Για τη Μούζενα υπάρχει άρθρο μας στη Βικιπαίδεια:  https://el.wikipedia.org/wiki/Μούζενα

Το Χατς σήμερα σε φωτογραφία του Μιχάλη Νεοφυτίδη στη σελίδα του fb Η Μούζενα του Πόντου

Το φύλλο της εφημερίδας όπου βρήκαμε το άρθρο

Πηγή για την εφημερίδα:Η ψηφιακή βιβλιοθήκη της ΕΠΜ
Πηγή φωτογραφιών:  https://www.facebook.com/groups/879040288846403/

Η σχέση των Κρωμναίων με τα γράμματα. Η περίπτωση του Νανάκ

Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των Κρωμναίων για τα γράμματα φαίνεται και στην ανταπόκριση του Πόντιου λόγιου Γ. Κανδηλάπτη (με την υπογραφή Κάνις) στην εφημερίδα Φάρος της Ανατολής στις 20 Αυγούστου 1911. Πρόκειται για μια αναφορά στο σχολείο της ενορίας Νανάκ.

Από το Νανάκ και οι δυο σύγχρονες φωτογραφίες του Iskender Ayyildiz:(https://www.facebook.com/iskender.ayyildiz1) 

Ο δρόμος απέναντι οδηγεί στον λόφο Καλούλ

Στο βάθος διακρίνονται ο λόφος του Σαράντων και η κοιλάδα της Μόχωρας

. Το πλήρες φύλλο της εφημερίδας που περιλαμβάνει το σχετικό απόσπασμα

Και τέλος το γεωγραφικό στίγμα του Νανάκ στον χάρτη της Google: earth.google.com/web/Nanak

Την εφημερίδα αλιεύσαμε από την ψηφιακή βιβλιοθήκη της ΕΠΜ

Η τουρκική φιλοξενία στις Πέντε Εκκλησιές, κατά την Έξοδο των Κρωμναίων... και ένας αταίριαστος γάμος!

Πέντε Εκκλησιές, το σημερινό Mescitli, στις όχθες του Χαρσιώτη

Ο Γεώργιος  Φιρτινίδης στο βιβλίο του Κρώμνη, σελ. 498, περιγράφει σκηνές από τον ξεριζωμό των Κρωμναίων από την ιστορική τους πατρίδα. Πρώτος σταθμός για το θλιβερό καραβάνι, το χωριό Πέντε Εκκλησιές (τουρκ. Beşkilise, σήμερα Mescitli), ένα χωριό ανάμεσα στην Άρδασσα και την Αργυρούπολη, στις όχθες του Χαρσιώτη. Η πίκρα των στιγμών δεν εμπόδισε τον νεαρό τότε συγγραφέα να παρατηρήσει και να νιώσει την κοινωνική αδικία.

Το σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο ΚΡΩΜΝΗ, Γ. Φιρτινίδη

Η πορεία των Κρωμναίων προς την Τραπεζούντα

Πληροφορίες για το χωριό από τον Γ. Κανδηλάπτη

Πιθανότατα υπονοείται εξισλαμισμός των κατοίκων του χωριού τη συγκεκριμένη χρονιά

Αυτή πρέπει να είναι η μία από τις πέντε 

Το χωριό στον χάρτη της Google Earth: 
https://earth.google.com/web/@40.51348424,39.42127699,1068.80074593a,4646.5653887d,35y,0h,60t,0r/data=CgAoAg

Ολόκληρο το σχετικό κείμενο του Φιρτινίδη εδώ
Οι φωτογραφίες του χωριού είναι απότη σελίδα του fb Gümüşhane ve İlçeleri και από το διαδίκτυο

Για το πανηγύρι της Παναγίας Σουμελά. Αφήγηση του Φίλωνα Κτενίδη στην ΠΕ τ.19-20, 1951

Αύγουστος του 1905, παραμονές της Παναγίας, στην Τραπεζούντα. Εννιά παλικάρια από την Κρώμνη ετοιμάζονται για το μεγάλο πανηγύρι. 

Πληθυσμός της επαρχίας Χαλδίας (Αργυρούπολης) του Πόντου στα 1911

Η Κρώμνη το 1911 είχε 2824 κατοίκους

     Πηγή: αρχείο Δημήτρη Λιακάκου  Dimitris Liakakos

Το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία στη Μόχωρα της Κρώμνης. Από τον Μιχ. Μεταλλείδη

1. Το Κρενίν στα δυτικά της Μόχωρας
2. Τη Καβαζίτα στα ανατολικά         
3. Πιθανή θέση του ναού του Αη-Λιά
4. Τα Κλιβένια, παρχάρι της Μόχωρας

Στα Ποντιακά Φύλλα, τεύχος 28-29 του 1938 υπάρχει άρθρο του Μιχάλη Μεταλλείδη για τον Αη-Λια της Μόχωρας. Όμορφη και νοσταλγική περιγραφή από κάποιον που έζησε στα μέρη εκείνα.

Η περιοχή της Μόχωρας στον χάρτη

https://earth.google.com/web/@40.55261686,39.61366129,2113.68332333a,2934.60244645d,35y,0h,60t,0r/data=CgAoAg

Πάσχα στην Κρώμνη. Του Χρ. Τσαρτιλίδη, από το βιβλίο του: "Η Κρώμνη-από τον παππού στον εγγονό"

Στο βιβλίο του Χρήστου Τσαρτιλίδη, Η Κρώμνη-από τον παππού στον εγγονό, βρήκαμε εκτενή περιγραφή της γιορτής του Πάσχα στην Κρώμνη. Αντιγράφουμε από εκεί τις σελίδες 144-152, ακολουθώντας τη σύνταξη, το λεξιλόγιο και την ορθογραφία του συγγραφέα.

Η Μεγάλη Σαρακοστή 

Όπως έγραψα προηγουμένως δια την νηστεία των Χριστουγέννων, το ίδιον ίσχυεν και δια την Μ. Σαρακοστήν, με την διαφοράν, πολλές γυναίκες δεν έτρωγαν τίποτε εις τρεις ημέρας μετά την Καθαράν Δευτέραν, οπότε εκοινωνούσαν (μεταλάβαιναν) την Τετάρτην. Σ' αυτήν την τριήμερη νηστεία ούτε νερόν έπιναν. Ελέγετο ότι αεθοδώρτσαν. Νομίζω ότι αφορούσεν εκείνες όσες μεταλάμβαναν με γονατοκλισίες. Παιδιά, νέοι, και γέροντες, έπρεπε υποχρεωτικώς να κάνουν είκοσι το πρωί και είκοσι το βράδυ. Όσοι ήθελαν έκαναν και περισσότερες, αλλά οι παραπάνω αριθμοί ήτανε απαραίτητες κάθε μέρα.

Το κυριότερον χαρακτηριστικόν ήτανε που εκρεμούσαν στο ταβάνι ή μίαν πατάταν ή ένα κρεμμύδι, που θα είχε εφτά φτερά από κότα: Ένα από επάνω, από κεί που εδένετο στο ταβάνι με σπάγκο εις ένα καρφί, ένα από κάτω και πέντε στα πλάγια. Κάθε εβδομάδα που επερνούσεν, έβγαζαν και από ένα φτερό από την πατάταν. Όλο αυτό λεγόταν κουκαράς. Ήτανε σχεδόν το φόβητρο των παιδιών που με το άνοιγμα της πόρτας ο αέρας το εκουνούσε και τότε μας έλεγαν <<φαίνεται κάποιος εβλαστήμησεν, το άκουσεν ο κουκαράς και κινείται. Την άλλην φοράν θα κόψει την γλώσσαν του βλαστημούντος ή εκείνου που θέλει κρυφίως να χαλάσει την νηστείαν, να μαντζιρίσει>>

Μεγάλη  Εβδομάδα 

Την  Μεγάλην  Εβδομάδα  άλλαζεν  όψη το σπίτι.  Από τη μια η μητέρα με το ασβέστωμα του σπιτιού και με το τρίψιμον όλων των σκευών που ήσαν τα περισσότερα  χάλκινα και τρίψιμον  κάθε αντικειμένου  σπιτίσιου,  ως και  τις σκάφες  που  ζύμωναν, τα τεπούρια και τις σκάφες.  Από την

Εβραίοι της Τραπεζούντας!!! Διαδόσεις των ... ανταγωνιστών μας!

Ε, όχι και Εβραίοι, απλά Κρωμναίοι!😊

(Από το βιβλίο του Αντ. Παυλίδη "Φροντιστήριο Τραπεζούντας")

Το ίδιο απόσπασμα σε διαφορετική σελιδοποίηση:

Από την Ίμερα του Πόντου στην Πετρούπολη της Ρωσίας

Γράφει ο Παναγιώτης Μωυσιάδης


πηγή: e-ptolemeos.gr/

   
        Η οικογένεια αποτελούσε για τους Ρωμιούς τον θεμέλιο λίθο της ζωής, του πολιτισμού και της ιστορίας τους. Η κάθε οικογενειακή φωτογραφία απαθανάτιζε τον αρχηγό ( τέτε) με τα μέλη της οικογένειάς του. Αυτό έκανε και ο καλός οικογενειάρχης Χρήστος Παπαδόπουλος. Συνοδεύοντας την οικογένειά του πήγε στο κοντινό φωτογραφείο της Πετρούπολης για μια οικογενειακή αναμνηστική φωτογραφία.
        Ο Χρήστος Παπαδόπουλος ήταν γιος του παπά-Θόδωρου, ιερέα στην ενορία Καθημετερίων, της όμορφης και τραγουδισμένης Ίμερας του Πόντου. Στα 1890, μόλις παντρεύτηκε, έφυγε από την αγαπημένη του πατρίδα και ξενιτεύτηκε στην περιοχή του Κρασνοντάρ της χριστιανικής τσαρικής Ρωσίας. Εκεί μετανάστευαν κατά χιλιάδες οι Πόντιοι για να χαρούν την ελευθερία και την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή. Ο Χρήστον, τη ποπά Θεόδωρε, επέστρεφε κάθε χρόνο στην Ίμερα, έσπερνε από ένα παιδί και ξαναέφευγε στην Ρωσία… Το 1917 με την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων πήρε την οικογένειά στην Ρωσία, γιατί εν τω μεταξύ είχε ανοίξει με έναν συγχωριανό του φούρνο με εστιατόριο στην θεϊκή πόλη των τσάρων, την Αγία Πετρούπολη. Στο νέο τόπο το εμπορικό δαιμόνιο του Έλληνα βρήκε τον τρόπο να απογειωθεί. Σε πολύ λίγα χρόνια η επιχείρησή τους αποδείχθηκε χρυσοφόρα. Η γυναίκα του, Αγάπη, από τις μάντρες και τα αρμέγματα , βρέθηκε ξαφνικά στις μπαρόκ σάλες με τα βαλς και τις πόλκες της τσαρικής Ρωσίας, στην μαγευτική Πετρούπολη. Έτσι γίνονταν πάντα. Στον διαχρονικό του ξενιτεμό ο Ρωμιός άνοιγε διάπλατα τις πόρτες της προόδου και της δημιουργίας..! Εκεί ο Ιμερίτης Χρήστος έστειλε τα παιδιά του σε ιδιωτικά σχολεία για να μάθουν μουσική και ξένες γλώσσες. Η κόρη του Γαλήνη σπούδασε κλασικό πιάνο, ο γιος του Θόδωρος κλασικό βιολί ενώ η κόρη του Σοφία κιθάρα. Ο μεγάλος του γιος Γιώργος γρήγορα εισχώρησε στους κύκλους της μπουρζουαζίας απασχολώντας πολλές φορές, ως μποέμ της εποχής, τις κοσμικές στήλες των εφημερίδων. Αποτέλεσμα αυτής του της δράσης ήταν ο πρόωρος γάμος του και απόκτηση μιας κόρης της Ελένης. Η Ελένη Κωφίδου, μόλις ήρθε στην Ελλάδα, παντρεύτηκε στον Καταχά Κατερίνης .
       Όλα πήγαιναν πολύ καλά. Οι δουλειές αυγάτιζαν και η οικογένεια ζούσε μια ευτυχισμένη και πλουσιοπάροχη ζωή. Μέχρι που το 1922 και ενώ ο παππούς Χρήστος κάθονταν στο ταμείο της μεγάλης του επιχείρησης μπήκαν ξαφνικά μέσα πέντε ένοπλοι. Ένας απ’ αυτούς κομισάριος της λενιστικής επανάστασης με ένα κόκκινο περιβραχιόνιο στο μπράτσο και τέσσερις τυφεκιοφόροι. Ο μπολσεβίκος πλησίασε τον μπάρμπα Χρήστο και του είπε στα ρωσικά: «Κύριε Παπαδόπουλε από σήμερα η επιχείρησή σου δεν σου ανήκει. Ανήκει στο ρωσικό λαό. Αν θέλεις, μπορείς να δουλέψεις και να εργαστείς σ’ αυτήν και εμείς θα σου δίνουμε ένα μεροκάματο…!», του επέδωσαν ένα έγγραφο επίταξης και έφυγαν. Ο Χρήστος, περίλυπος, βλέποντας να χάνονται με μιας τα κόπια και οι αγωνίες μιας ολόκληρης ζωής, έκλεισε το εστιατόριο με τον φούρνο και πήγε στην αγαπημένη του γυναίκα, την Αγάπη. «Αγάπη, της είπε στα ποντιακά, γάρη… αδά ‘κες άλλο ζωήν΄κι ίνεται, έλα ας σκούμες και φεύουμε». Αυτά ήταν τα κοινότυπα λόγια όλων των Ποντίων , των οποίων δημεύτηκαν οι περιουσίες ,από τους επαναστάτες του Λένιν. Έτσι ο Χρήστος, φρόντισε πρώτα να μοιράσει τα μετρητά της επιχείρησης με τον συνεταίρο του, μια επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία. Πήραν μπροστά τους τα μικρά τσουβάλια με τα ρωσικά ρούβλια και άρχισαν να τα μετρούν. Κάποια στιγμή διαπίστωσαν ότι το μέτρημα είναι ατελέσφορο και ο Χρήστος έδωσε τη λύση πάλι στα ποντιακά «Αούτα τ’ αφορισμένα μετρημονήν ‘κ’ έχνε. Έπαρ’ έναν τσουβάλ’ εσύ κ’ έναν εγώ…!» Άφησε την μεγάλη του κόρη, την Σοφία, πίσω στην Πετρούπολη, γιατί ήταν παντρεμένη και είχε αποκτήσει δύο αγόρια τον Γιώργο και τον Ηρακλή με τον ρωσικής καταγωγής άνδρα της.
       Ο Χρήστος στεναχωρημένος πήρε τα τρία του παιδιά και ήρθε το 1922 πρόσφυγας στην Ελλάδα. Με τις λίγες λίρες που έκρυψε και μπόρεσε να πάρει μαζί του, μόλις κατέβηκε στην Αθήνα αγόρασε στο κέντρο του Χαϊδαρίου ένα κτήμα δέκα στρεμμάτων. Από την Αθήνα ήρθε στη Νεάπολη Κοζάνης όπου εγκαταστάθηκαν και άλλοι Ιμεραίοι. Στη διάρκεια του μεσοπόλεμου πήγε στο αναπτυσσόμενο, λόγω σιδηροδρόμου, Αμύνταιο( Σόροβιτς) και άνοιξε εστιατόριο. Εκεί γευμάτιζε ο Βενιζέλος σε κάθε περιοδεία του στη Δυτική Μακεδονία. Τον είχε εντυπωσιάσει ο εστιάτορας με τα άπταιστα Γαλλικά. Το αγαπημένο του φαγητό ήτανε η φασολάδα. Θυμάμαι τον Θεόδωρο να λέει με θαυμασμό για τον Βενιζέλο: «Ποτέ δεν δέχθηκα να πληρωθώ από τον πρόεδρο, αλλά και ο πρόεδρος ποτέ δεν καταδέχτηκε να μην με πληρώσει..» Το 1940 πριν τον πόλεμο εγκαταστάθηκε στην Πτολεμαΐδα, που άρχισε να αναπτύσσεται λόγω προσφυγικών ροών. Άνοιξε και πάλι εστιατόριο στο παλιό ξενοδοχείο του Τσουμή. Ο Θόδωρος, γνώστης των γερμανικών και των ιταλικών, γρήγορα έκανε πελάτες τους νέους κατακτητές της χώρας μας. Τον Θόδωρο τον γνώρισα στα γεράματά του άρρωστο αλλά θυμόσοφο και ευγενικό, ανθρώπινος και γλαφυρός. Πάντα με το χαμόγελο στα χείλη του να λέει και να ξαναλέει : «Παιδί μου, από τους τωρινούς κουμουνιστές, κανείς δεν ξέρει από κομουνισμό. Άς έρθουν σ’ εμένα να τους εξηγήσω …»
        Ο Θόδωρος απόκτησε τέσσερα παιδιά : τον Χρήστο, τον Νίκο, την Αγάπη και την Τασούλα. Πέθανε το 1975 σε ηλικία 69 χρονών. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τον θυμάμαι με ένα βιβλίο στο χέρι. Μέσα από τη γνώση προσπαθούσε να ελαχιστοποιήσει τη δύναμη της φθοράς…! Η κόρη του Γαλήνη (πιανίστρια) παντρεύτηκε στο Ανατολικό τον Παπαηλία Λευτέρη. Όσα χρόνια και αν πέρασαν η θεία Γαλήνη ξεχώριζε με το αστικό και αυστηρό της ύφος, απόκτημα της τσαρικής κλασικής της παιδείας. Ο μποέμ αδελφός, Γεώργιος αφού περιπλανήθηκε μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης έφυγε το 1954 μετανάστης, αυτήν τη φορά στην Μελβούρνη της Αυστραλίας. Εκεί με τη δεύτερη γυναίκα του απόκτησε τρία παιδιά τον Κλέωνα, τον Ιωάννη και την Ειρήνη. Πέθανε στην μακρινή Αυστραλία δικαιώνοντας τη ρήση του Αγγελόπουλου στο έργο του Ταξίδι στα Κύθηρα: «Αν γίνεις μια φορά πρόσφυγας, σ’ όλη σου τη ζωή θα ‘σαι πρόσφυγας…!»

Το σχολείο, η εκκλησία, ο παπάς και ο δάσκαλος του Λυκάστ (από αναφορές τρίτων)

Το σπίτι του δάσκαλου στο Λυκάστ

Στην διδακτορική διατριβή του εκπαιδευτικού Φώτη Κουτσουπιά με τίτλο «Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΠΑΡΧΙΑ ΧΑΛΔΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ (19ος-20ος ΑΙΩΝΑΣ)» (didaktorika.gr/eadd/register), βρήκαμε αναφορά στο σχολείο του Λυκάστ και στον δάσκαλό του, Σπύρο Παπαδόπουλο. 

(Οι επεξεργασμένες υπερσυνδέσεις του κειμένου παραπέμπουν σε παλιότερες αναρτήσεις μας σχετικές με το θέμα)

Ως πηγή αναφέρει αρχείο της Ε.Π.Μ. με τίτλο Λυκάστ Χαλδίας, Μαργαρίτα Αλεξιάδου, το οποίο έχουμε δημοσιεύσει στο παρελθόν. Στο ίδιο κείμενο γίνεται αναφορά και στον ιερέα του χωριού π. Αδάμ Ακριτίδη, εξάδερφο του εθνομάρτυρα Αλέξανδρου Ακριτίδη και πατέρα του δάσκαλου Σπύρου Παπαδόπουλου. Αναφορά γίνεται και στο περίτεχνο χτίσιμο του κεντρικού ναού του Λυκάστ που ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Χριστόφορο
(δες επίσης: Άγιος Χριστόφορος Λυκάστ, agios-christoforos-Lykast και Άγιος Χριστόφορος-βίντεο). 

Η περίτεχνη οροφή του Αγίου Χριστοφόρου

Λίγο παρακάτω ο Σπύρος αναφέρεται ως δάσκαλος και στη Βαρενού (ίσως για κάποιο μικρό διάστημα).

Υπάρχει βέβαια και η καταγραφή του ως δασκάλου στο σχολείο Μεταμόρφωσης της Κρώμνης από τον Γ. Φιρτινίδη, το 1917-18

Ο Σπύρος Παπαδόπουλος στο Ανατολικό της Πτολεμαΐδας

Η απογραφή του δάσκαλου ως πρόσφυγα στο Ανατολικό 

και η επαγγελματική του αποκατάσταση στη νέα πατρίδα

Η θέση του Λυκάστ στο χάρτη της Google, όπως διαμορφώθηκε με τη δική μας βοήθεια.

Ο γράφων έχει ιδιαίτερη ευαισθησία στα σχετικά με το Λυκάστ θέματα. Ο δάσκαλος ήταν ο παππούς του και ο παπάς ο προπάππος του.
Αναλυτικά, πληροφορίες για την δράση του δάσκαλου στους συνδέσμους με το όνομά του
και εδώ  ή  εδώ