Γερβάσιος Α. Σουμελίδης (Μητροπολίτης Χαλδίας 1864-1906)

                Γεννήθηκε στο χωριό Βαρενού της Κρώμνης, το 1820, όπου έμαθε και τα πρώτα του γράμματα. Συνέχισε τις σπουδές του στην Ίμερα και αργότερα στην Αργυρούπολη. Χειροτονήθηκε κληρικός στην Παναγία Σουμελά και συμπλήρωσε τη μόρφωσή του στο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας. Στη συνέχεια φοίτησε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης από την οποία αποφοίτησε αριστούχος το 1858. Έγινε Μητροπολίτης Χαλδίας το 1864 και στα 40 χρόνια της αρχιερατείας του ανέπτυξε εξαιρετικά πλούσια δραστηριότητα όχι μόνο θρησκευτική αλλά και κοινωνική, πνευματική και εθνική. Τρείς φορές παρασημοφορήθηκε από τον σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ και είναι ο πρώτος που υποκίνησε το Σταυριωτικό ζήτημα, ενώ μεγάλο μέρος της ζωής του το αφιέρωσε στην εξύψωση της παιδείας σε όλη την περιοχή της Χαλδίας. ¹

                Για να εξασφαλίσει την οικονομική λειτουργία του Φροντιστηρίου της Αργυρούπολης, το εφοδίασε με ακίνητη περιουσία, που του απέφερε σταθερό εισόδημα, εκποιώντας όσα ιερά αναθήματα περίσσευαν και δεν ήταν σε χρήση. Η απόφαση του Γερβασίου να τα διαθέσει για τη μόρφωση των νέων της Χαλδίας, αποτέλεσε την καλύτερη επένδυση στην παιδεία.
                Έλιωσε ιερά σκεύη εκκλησιών και με το ασήμι τους, 45 οκάδες, έχτισε γυμνάσιο. Η μετατροπή των κειμηλίων σε μάζες πολύτιμων μετάλλων έγινε από τον ίδιο το Γερβάσιο το 1871. Όταν φώναξε έναν τεχνίτη να τα σπάσει και να τα λιώσει κι εκείνος αρνήθηκε, διότι θα αμάρτανε, τότε το έκανε ο Γερβάσιος για να του δείξει ότι δεν είχε να πάθει τίποτα. (Φώτιος Δ. Κουτσουπιάς, Η πνευματική αναγέννηση του ποντιακού ελληνισμού). ²
Τα έσοδα από την πώληση των κειμηλίων ανήλθαν σε 1200 λίρες.  Η πράξη του Γερβασίου δεν άρεσε στον Πατριάρχη ΄Ανθιμο, αποδείχθηκε όμως από την πορεία του Φροντιστηρίου ότι το δίκαιο βρισκόταν με το μέρος του., ³

                Το Φροντιστήριο αποκτά αίγλη ξεχωριστή, όταν τη διεύθυνσή του αναλαμβάνει  ο Γεώργιος Παπαδόπουλος - Κυριακίδης, που εργάζεται με  αυταπάρνηση για την αναβάθμισή του.  Με τις όντως ηρωικές  ενέργειες  του Γεωργίου Παπαδοπούλου Κυριακίδη,  τη συνδρομή του Χαλδίας  Γερβασίου,  την οικονομική  στήριξη των κατοίκων της Χαλδίας θεμελιώθηκε το 1875, την ημέρα  των Αγίων Πάντων, το κτίριο του Φροντιστηρίου, όπως  εύγλωττα  φαίνεται  από την ακόλουθη  επιγραφή του κτιρίου, του οποίου η αποπεράτωση συντελέστηκε το 1879:
«Δι’  εράνου των κατοίκων της Χαλδίας και καμάτων Γεωργίου Κυριακίδου, ως εστία των γραμμάτων  τόδ’ εκτίσθη το σχολείον, ποιμενάρχου τότε όντος Γερβασίου του μεγάλως την παιδείαν εκτιμώντος»
Εν Αργυροπόλει τη  5η Ιουλίου   1875 ⁴

                Παράλληλα με το Φροντιστήριο, και χάρη στις   άοκνες προσπάθειες  του αναμορφωτή της πατρίδας του Γεωργίου Παπαδοπούλου, ιδρύθηκε  το 1873 στην  Αργυρούπολη  το πρώτο στην  επαρχία Χαλδίας Παρθεναγωγείο. Στην  προσπάθεια  αυτή είχε  συμπαραστάτη  και τον ολοπρόθυμο σε κάθε θεοφιλές έργο μητροπολίτη Γερβάσιο  Σουμελίδη. ⁴

                Πολλές φορές η αγάπη των Ποντίων για την παιδεία και τα γράμματα έρχονταν σε σύγκρουση με την οικονομική δυσπραγία η οποία τους απαγόρευε να παρακολουθήσουν απρόσκοπτα τις σπουδές τους. Αυτό που τους επέτρεπε να συνεχίζουν ήταν οι χορηγίες των φιλόμουσων συμπατριωτών τους. Από τα πολλά παραδείγματα που υπάρχουν ενδεικτικό είναι αυτό του Δημοσθένη Οικονομίδη, ο οποίος λόγω έλλειψης χρημάτων, στην παιδική του ηλικία, βάδισε με τα πόδια, μαζί με τον πατέρα του, τρεις ημέρες δρόμο και γράφτηκε στο Φροντιστήριο Τραπεζούντας. Όντας ήδη φοιτητής στη Μεγάλη του Γένους Σχολή το 1880, βρέθηκε σε μεγάλη χρηματική ανάγκη. Μην έχοντας που αλλού να απευθυνθεί, ζήτησε από το μητροπολίτη Χαλδίας Γερβάσιο Σουμελίδη να διενεργήσει έναν άτυπο έρανο στην πόλη για να μπορέσει να συνεχίσει τις σπουδές του. Εκείνος του απάντησε ως εξής: «Επαίνεσα το σκοπό σου και την προσπάθεια σου, αλλά η δυστυχία που επικρατεί εδώ δεν επέτρεψε τη συγκέντρωση συνδρομών. Από το υστέρημα μου και μη ευκολυνόμενος να σου στείλω δια μιας ένα ποσό, διέταξα να δίνουν για λογαριασμό μου 100 γρόσια κάθε μήνα. Είναι λίγο, αλλά τουλάχιστον εξυπηρετείς τις πρώτες ανάγκες σου. Και πάλι, όταν ευκολυνθώ, θα σε βοηθήσω περισσότερο. Εσύ παιδί μου να ασχολείσαι με τις σπουδές σου, καθώς είσαι φρόνιμος και μια μέρα να φανείς χρήσιμος στην πατρίδα σου».
Και οι προβλέψεις του μητροπολίτη επαληθεύτηκαν. Ο Δημοσθένης Οικονομίδης συνέχισε τις σπουδές του στο εξωτερικό και εξελίχθηκε σε ένα διακεκριμένο διδάκτορα της φιλολογίας σε σημείο που ανέλαβε και τη διεύθυνση του Μεσαιωνικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών. ⁵

                Το 1901 ίδρυσε τη μονή Πρασάρεως όπου ο διάδοχός του Χαλδίας Λαυρέντιος λειτούργησε το ομώνυμο Ιεροδιδασκαλείο με πρώτο διευθυντή τον ανιψιό του ιεροδιάκονο Γερβάσιο Σουμελίδη, μετέπειτα επίσκοπο Σεβαστείας και μητροπολίτη Γρεβενών.  ⁶

                 Έπειτα από αρχιερατεία 42 ετών παραιτήθηκε το 1905 και ένα χρόνο μετά ( 1906 ) πέθανε. ⁷

Παραπομπές-Πηγές:

1.       https://www.facebook.com/201126213361774/photos/a.214025755405153.51181.201126213361774/386590618148665/?type=1&permPage=1

2.        http://maxitis.gr/konstantinidis-arthro-dimosfenis-oikonomidis-pontioi-epifanis/

3.       http://e-theologia.blogspot.gr/2012/09/blog-post_25.html

4.        http://eteriadraminonmeleton.blogspot.gr/2012/04/blog-post.html

5.       http://www.elverias.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1154&Itemid=75

6.        http://santeos.blogspot.gr/2013/12/blog-post_8.html

7.       Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού, εκδόσεις Μαλλιάρη-Παιδεία, τ.2

8.       Ευσταθίου Ι. Ταξίδη, Η εκπαίδευση των Ελλήνων στον Πόντο, Θεσ/νίκη 2013.

9.       Γ. Θ. Κανδηλάπτου-Κάνεως, Ο Πνευματικός Φάρος της Επαρχίας Χαλδίας, Θεσ/νίκη 1970.

Η wikipedia για τον Γερβάσιο Σουμελίδη