Η ιστορία της Κρώμνης Πηγή: http://www.kotsari.com
Πόλεις - Περιοχές - Οικισμοί - Χωριά -Πληθυσμός.
Ο αριθμός των κατοικιών της Κρώμνης ανερχόταν στις 1000 και παραπάνω. Κάτοικοι δε ήσαν περίπου τους 6000, αφότου όμως σκορπίστηκαν οι κάτοικοι, ολίγοι μόνο διαχειμάζουν σε αυτόν τον τόπο, άλλοι δε μόνο κατά το θέρος απέρχονται εις την πατρίδα χάρη του κλίματος και του θερισμού των χόρτων κι έτσι ελαττώθηκε πολύ ο αριθμός των σπιτιών, διότι πολλά σπίτια χωρίς περιποίηση εγκαταλείφθηκαν και ερημώθηκαν.
Πριν από μερικά χρόνια, όμως άρχισαν πάλι ορισμένοι από τους παραθερίζοντες Κρωμναίους να χτίζουν τις ερειπωμένες ή άλλες νέες κατοικίες στην Κρώμνη σύμφωνα με την οικονομική τους δύναμη. Αυτή είναι και η αιτία που ο αριθμός των κατοίκων της Κρώμνης είναι διαφορετικός κατά το χειμώνα σε σχέση με το θέρος. Και κατά μεν το χειμώνα επικρατεί η ερήμωση και η μυστική σιγή των πολλών ερειπίων. Κατά δε, το θέρος η ευθυμία και η χαρά των παραθεριζόντων.
Συγκοινωνίες και αποστάσεις.
Κάποιες ενορίες απέχουν μεταξύ των πέριξ άλλων, ενώ όλες βρίσκονται σε απόσταση όχι περισσότερου του ενός τετάρτου της ώρας μεταξύ τους. Εντός της Κρώμνης οι οδοί(δρόμοι) της συγκοινωνίας στην πλειοψηφία τους είναι στενοί 20 έως 40 εκατοστά του μέτρου (δρομάκια). Ολίγες έχουν πλάτος περισσότερο, το πολύ μέχρι ενός μέτρου. Στις κατωφέρειες του εδάφους μάλιστα, όπου οι δρόμοι χρησιμεύουν σε όσους θερίζουν, τότε οι δρόμοι αυτοί είναι ακόμη στενότεροι. Η Κρώμνη συγκοινωνεί με τα υπόλοιπα χωριά και ενορίες ως εξής.
Α) Με τη Γίμερα από Σαράντων δια οδού ευρείας και καλής δια μέσου γκρεμών, τα λεγόμενα Κόχρακοφώλι͜α. Την οδό αυτή διέρχεται κανείς σε ένα τέταρτο της ώρας. Αλλά υπάρχει υψηλότερη άλλη οδός, η οποία είναι η πιο παλιά, η οποία ως μικρότερη είχε εγκαταλειφθεί. Αυτή διέρχεται παρά τον Προφήτη Ηλία.
Β) Με τα των παρά τον ποταμόν Γιαγλή Δερέ χωρίων συγκοινωνεί δια παραποτάμιας οδού. Υπάρχουν όμως και άλλες οδοί στενότερες.
Γ) Με την Αργυρούπολη από την οποία απέχει 5 ώρες, συγκινεί και δι’ αυτής της ίδιας παραποτάμιας οδού που περιγράψαμε παραπάνω, διερχόμενης από την Άρδασσα, αλλά προπάντων και δι’ άλλων συντομότερων ορεινών οδών, όπως της Γήμερας, του Λυκάστ και του Κόροσ̆ .
Δ) Με την Τραπεζούντα συγκοινωνεί η Κρώμνη διαμέσου Τζεβιζλούκ δια τριών οδών των οποίων η συνηθέστερη είναι η διερχόμενη της Λαραχανής. Άλλοτε όμως ησυγκοινωνία γινότανε και δια της αρχαίας οδού των καραβανιών της διερχόμενης από το Χορτοκόπ – Γοργόρογλη (Άγουρσα) - Μακρέν - Καρά Καπάν (Στενόν), και δια των οροπεδίων Χότζα Μεζαρ - Τουρνάκιολη - Γουλάτ - Ματέν (της Κρώμνης) και κατευθυνόμενη δια των ορέων της Γήμερας και του Λερίου πρός Κατράχ και Βαϊβούρτη (Παϊπούρτ).Από αυτή την οδό χωρίζεται η προς την Κρώμνη κύρια οδός ολίγον πέραν του Γουλάτ και μετά από τέταρτο της ώρας κατέρχεται διά δίωρου κατωφέρειας (Κατσκάρια) εις τοχωρίον. Αλλά οι Κρωμναίοι αποφεύγοντες τις κακοκαιρίες της οδού ταύτης και το δύσκολο του μέρους αποφάσισαν και κατασκεύασαν με ίδια έξοδα την οδό της Λαραχανής, η οποία διέρχεται από τον Άγιο Ζαχαρία και τα Λειβαδία και η οποία, αν και δεν είναι συντομότερη, είναι όμως ομαλότερη και ασφαλέστερη καθ’ όλα έχει και ένα σπουδαίο προσόν το σπουδαιότερο όλων ότι σπανίως διακόπτεται η συγκοινωνία, κατά το χειμώνα. Αν όμως τύχει να διακοπεί, τότε η συγκοινωνία γίνεται δια μέσου Άρδασσας και Γιαγλή-Δερέ.
Ε) Δι’ αυτών των οδών του Καρά Καπάν και της Λαραχανής συγκοινωνεί Κρώμνη μετά των διαφόρων χωριών της Ματσούκας και δι’ αυτής δε της οδού των καραβανιών με την Βαϊβούρτη (Παϊπούρτ) και των λοιπών χωρίων των απέραντων πεδιάδων του εσωτερικού.
Στ) Με τη Σάντα συγκοινωνεί οι χρόνοι δια οδούς διερχόμενης από τα οροπέδια. Όμοιας δε οδού διερχόμενης από τα καμένα συγκοινωνεί μετά της Μονής Σουμελά
Πετρώματα και χλωρίδα.
Το έδαφός της Κρώμνης, το μεν πρός Βορρά υψηλότερο και ομαλότερο έχει άφθονο χώμα, από δε της αρχής των κατωφερειών είναι πετρώδες με χώμα ερυθρωπό και σκληρό ή αμμώδες. Γι’ αυτό δεν γίνεται βόρβορος μετά βροχήν, αλλά ταχέως συμπηγνύεται, αλλά διά τούτο καί ένεκα μεγάλης βροχής καταρρέουσι μετά των αφθόνων υδάτων χώματα και τοιουτοτρόπως γίνονται οι λεγόμενες χαλαδρίαι, οπότε με την πάροδο του καιρού βαθαίνουν τα ρυάκια, τα λεγόμενα ορμία και πλατύνονται επειδή παρασύρονται τα χώματα εκ των πλευρών. Τα πετρώματα της Κρώμνης είναι πυριγενή. Και κατά μεν τα βόρεια και βορειοδυτικά στις κατωφέρειες αφθονεί ο πυρίτης λίθος σε διάφορες μορφές και χρώματα κατά δε τα βορειοανατολικά και ανατολικά τα ομαλότερα, αφθονεί ο τιτανόλιθος και μάλιστα ο πορώδης. Κοντά μάλιστα στο χωριό Μόχωρα υπάρχει σπήλαιο μέγα σπήλαιο από τιτανόλιθο του οποίου το βάθος δεν υπολογίστηκε, εν αυτώ δε και σταλακτίτες ολίγοι έχουν σχηματιστεί.
Η χλωρίδα του τόπου, αν και δεν
είναι πολύ πλούσια σε δέντρα, είναι όμως ποικιλότατη. Κατά την κοινή μαρτυρία
των κατοίκων, άλλοτε όλες οι κατωφέρειες της Κρώμνης επληρούντο δέντρων και ο
τόπος ήτο μέγα δάσος ελατών – πιτυών (πεύκων) και λευκών (καβάκια). Τώρα ψηλά
δέντρα είναι μόνο ήμερες λεύκες (παρτία), οι οποίες εφυτεύθησαν, και ιτέαι,
αλλά υπάρχουσι και αρκετές άγριες λεύκες εις τινάς κατωφέρειας, το δε
αξιοπαρατήρητον όπερ μαρτυρεί την πρότερη δασώδη κατάσταση είναι ότι παντού
στις κατωφέρειες υπάρχουν ρίζες λευκών με βλαστούς και φύλλα, αλλά δυστυχώς δεν
αφήνονται να μεγαλώσουν διότι κατατρώγονται από τις αγελάδες, τα πρόβατα και τις
αίγες. Υπάρχουν επίσης άγρια απίδια (αχράδια) και μήλα (αγρόμπηλα) και
μεσπιλέες (νέσπιλα/μέσπιλα= μούσμουλα). Ίχνη δε ελατών και πιτύων σπανίως
ευρίσκονται εις μέρη τινά δυσπρόσιτα και θαμνώδη. Άγρια φυτά ευρίσκονται
διάφορα προπαντός όμως η άγρια ροδή (μασούρα) υπάρχει εν αφθονία. Αλλά στα
χαμηλότερα μέρη, εκτός των άλλων ειδών υπάρχουν και άγρια λεπτοκάρυα. Ήμερες
μηλιές, απιδιές και δαμασκηνιές ελάχιστες υπάρχουν εις τινας κήπους εν οις
καλλιεργούνται αλλά δεν ευδοκιμούν. Χόρτα δε εις τα κατωφερή μέρη της Κρώμνης
υπάρχουν πολλά και ποικίλα εις τα πετρώδη μάλιστα μέρη και αρωματικά, τούτων δε
τα ωραία και ποικιλόχρωμα άνθη στολίζουν το έδαφος από την άνοιξη και πέρα. Όλα
τα χόρτα αυτά των κατωφερειών θερίζονται κατά το θέρος για να χρησιμεύσουν ως
τροφή των ζώων το χειμώνα. Στα οροπέδια της Κρώμνης δεν υπάρχουν άλλα φυτά,
παρά μόνο χόρτα άφθονα τα οποία σκεπάζουν πυκνά το έδαφος και χρησιμεύουν προς
βοσκή. Όλα αυτά είναι βραχύτατα (πολύ μικρά σε μέγεθος) αλλά θρεπτικότατα προς
παραγωγή γάλακτος παχέος. Μόνο δε εις τα χαμηλότερα μέρη των Λειβαδίων
υπάρχουσι ψηλότερα χόρτα. Θεριζόμενα κατά τις αρχές του Αυγούστου δια μακρών
δρεπάνων. Κατά δε την Άνοιξη και τας αρχάς του θέρους όλο το έδαφος των
οροπεδίων μάλιστα εις τα χαμηλότερα μέρη είναι σκεπασμένο από πυκνότατα άνθη
διαφόρων χρωμάτων, των οποίων η θέα πληροί την καρδιά με ευφροσύνη. Κρώμνη
Πόντου (Korom Korum Trabzon) Ιστορία Λαογραφία Πολιτισμός. Χωριά, Τοπωνύμια,
Ήθη, Έθιμα, Θρύλοι, Παραδόσεις, Χοροί, Πρόσωπα.
Συνεχίζεται……
Η ιστορία της Κρώμνης (Πληθυσμός
- Πετρώματα - Χλωρίδα) - Α.Ι. Παρχαρίδου Ποντιακή Εστία, τεύχος 41, έτος 1953.
Ποντιακή Ιστορία &
Λαογραφία – Βασίλειος Β. Πολατίδης -www.kotsari.com
