Ο ναός του Αγίου Γεωργίου Σιαμανάντων στην Κρώμνη

Οι συνοδευτικές φωτογραφίες προέρχονται από διαδικτυακούς φίλους ή από σελίδες στο διαδίκτυο.   

Στο βορεινό κεντρικό σημείο της ενορίας Σιαμανάντων είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (σ.σ. σήμερα τζαμί). Είναι η μεγαλύτερη εκκλησία της Κρώμνης. Κι αν από απόψεως αρχιτεκτονικής υπολείπεται από την εκκλησία της Μόχωρας, ήταν η πιο πλουσιοπάροχα στολισμένη. Γιόρταζε δυο φορές τον χρόνο, στις 23 Απριλίου και στις 3 Νοεμβρίου, οπότε και μοίραζαν φαγητά στους προσκυνητές. (Φιρτινίδης, Κρώμνη)

Το καμπαναριό με τρεις τρούλους επάνω από
τον νάρθηκα και έξι καμπάνες, όχι πολύ μεγάλες, που κτυπούσαν κατά το ρωσικό σύστημα, σαν είδος ορχήστρας. Μέσα στον περίβολο ήταν και το νεκροταφείο.

Εσωτερικώς ο ναός είχε τρεις πολυελαίους. Ο μεσαίος, κατά τι μεγαλύτερος από τους άλλους δύο, κρεμόταν από τον τρούλο με τον Παντοκράτορα. Είχε παραγγελθεί από την Αυστρία και κόστισε τότε 300 λίρες χρυσές.

---

[βρείτε στον παρακάτω χάρτη τη θέση του ναού που σημειώνεται ως τζαμί]

https://earth.google.com/web/@40.56179868,39.589927,1842.55089316a,1445.56378718d,35y,360h,60t,0r/data=KAI

---

Τα εξαπτέρυγα ήταν ασημένια, το ωρολόγιο ασημένιο επίσης, κρεμαστό περί τα δύο μέτρα, τοποθετημένο σε υαλόφρακτο κάλυμμα, η δε κινούμενη μηχανή που το κούρδιζε κατέληγε σε είδος πετραχήλιο, ολοχρυσοκέντητο, με δυο μεγάλες γαλάζιες πέτρες, οπότε κινούμενο δεξιά και αριστερά, για να κουρδισθεί, είχα την εντύπωση ότι με παρακολουθούν δυο γαλάζια μάτια, όταν εκκλησιαζόμουν.

Ήταν επίσης δυο μανουάλια μπρούτζινα, μεγάλα που εστηρίζοντο επάνω σε καρπό χεριού με δάχτυλα σκαλισμένα και ολίγον κλειστά προς το εσωτερικό της παλάμης.

Η είσοδος του ναού το 1985

Το τέμπλο ξύλινο καλά στολισμένο και χρυσοβαμμένο. Το κάτω μέρος ως και η Ωραία Πύλη με εξαιρετική καλλιτεχνία, ως και η εικόνα του Αγίου Γεωργίου, με κοντάρι από ασήμι και τσαγγία αργυρά, μπότες από ασήμι. Το ίδιον και η Παναγία, δίπλα του ζωγραφισμένη που στο κυματώδες τσεμπέρι της ήτανε γραμμένα με αρχαία γράμματα: «Ρόδον το αμάραντον, χαίρε η μόνη βλαστήσασα…». Επίσης είχε ωραίο δισκοπότηρο και ιερατικά άμφια, χρυσοκεντημένα, εντυπωσιακά επίχρυσα κεντημένα επιγονάτια, ασημένιο δίσκο. Ασημένιο ροδόσταμνο, ως και επιτάφιο χρυσοκέντητο. (Τσαρτιλίδης, Η Κρώμνη από τον παππού στον εγγονό).

Για την ανέγερση του ναού αυτού αναφέρονται τα παρακάτω:
«Εν Κρώμνη επί Κομνηνών έγινεν η πρώτη ανέγερσις του ναού του Αγίου Γεωργίου εν Σιαμανάντων, εις του οποίου τον κώδικα απαντώνται τα εξής: Ο ναός ούτος ωκοδομήθη πρώτον κατ’ αρχάς το 1260 με τρούλον και λίθινον τέμπλον και είχεν τους τοίχους πανταχόθεν ζωγραφισμένους, με δύο παρεκκλήσια, εκ δεξιών την Σύναξιν του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου και αριστερόθεν το του Αγίου Χαραλάμπου. Εκ πολυκαιρίας ουν καταπεσόντος και κατεδαφισθέντος του παλαιού ναού ανηγέρθη εκ βάθρων ο νέος ούτος ναός ευμεγέθης και πάγκαλος και του αρχαίου μεγαλύτερος τω 1831 έτει δια συνδρομής των ευσεβών Χριστιανών,  το δε τέμπλον εκτίσθη τω 1853 έτει και εζωγραφίσθη τω 1866 έτει ομοίως δια συνδρομής των φιλοχρίστων και ευσεβών Χριστιανών». (Παρχαρίδης, Ιστορία της Κρώμνης, σελ. 31-32)

---

Αυτοκρατορικό Μονόγραμμα (πρωτότυπο και μετάφραση σώθηκαν χάρις στον Ζαχαρία Μουσικίδη και βρίσκονται στα γραφεία της Αδελφότητος Κρωμναίων στην Καλαμαριά)

Σουλτάνος
των Πολεμιστών
και Χαλίφης των Πιστών
Μαχμούτ Χαν

Δια του παρόντος αυτοκρατορικού Μονογράμματος γνωστοποιείται προς τους κατοίκους κωμοπόλεως Κρώμνης, της επαρχίας Τορούλ , περιφερείας Αργυρουπόλεως και εν τη πίστει του Χριστού και οίτινες ητήσαντο και παρεκάλεσαν την επισκευήν της εν τη ενορία Σιαμανάντων (Σιαμανλή) κειμένης ετοιμορρόπου εκκλησίας των, ότι κατόπιν εξετάσεως και ελέγχου εκ μέρους των αρμοδίων του Υπουργείου Παιδείας απεδείχθη και επιστοποιήθη το τοιούτον αληθές και της οποίας εκκλησίας αι διαστάσεις είναι είκοσι επτά επί δέκα τρία και ητηθείσης της γνωματεύσεως του Ιερού Νόμου με το ερώτημα εάν καταστραφεί ένα ευαγές ίδρυμα εις τινα κώμην κατά πόσον δύναται τούτο να επισκευασθεί, ελήφθη η απάντησις, ναι. Με την προϋπόθεσιν ότι η επισκευή και η ανέγερσις πρέπει να γίνει σύμφωνα με τας αρχικάς διαστάσεις.
       Δια ταύτα
δι’ αυτοκρατορικής ευαρεσκείας εκδοθέντος του Αυτοκρατορικού τούτου μονογράμματος εξεδόθη ο σχετικός Φετφάς, όπως συμμορφούμενοι οι αρμόδιοι της εν λόγω εκκλησίας μη έχοντες δικαίωμα να υπερβούν ούτε ένα δάκτυλον τα αρχικά όρια της εν λόγω εκκλησίας να επισκευάσουν αυτήν μη δικαιούμενοι να εισπράξωσι ούτε οβολόν ούτε κόκκον σίτου ως αμοιβήν.

Ο Μαχμούτ Χαν Β΄ βασίλευσε 1785-1839. Από το μονόγραμμα αυτό προκύπτει ότι οι Κρωμναίοι μόνον επισκευή του ναού είχαν δικαίωμα να κάνουν, αλλά κατόρθωσαν να χτίσουν από τα θεμέλια νέον και πολύ μεγαλύτερο. Αυτό ασφαλώς το επέτυχαν με γενναία δωροδοκία στον Τούρκο που ήλεγχε την εφαρμογή του Αυτοκρατορικού Φετφά, αν και δεν υπάρχει μαρτυρία περί αυτού.
Εξωκκλήσια του Σιαμανάντων ήταν:
1^ον. Η Παναγία, που γιόρταζε τα εννιάμερα (23 Αυγούστου) και
2^ον. Ο Άγιος Ιωάννης στις 26 Σεπτεμβρίου. (Φιρτινίδης, Κρώμνη)