Η Παναγία του Καλούλ στη Γλούβενα της Κρώμνης

Κάτω από το κάστρο της Κρώμνης στη θέση Καλούλ υπήρχε από παλιά μεγάλο μοναστήρι της Παναγίας που καταστράφηκε σε κάποια εκστρατεία των Περσών. Το μοναστήρι ανοικοδομήθηκε επί τουρκοκρατίας με 28 κελιά αλλά και πάλι παρήκμασε.

Το 1907 στη θέση του κτίστηκε ένα εκκλησάκι, ωραίο κομψοτέχνημα, με τρία παραθυράκια, ανά ένα στα πλάγια και ένα πίσω στο Άγιο Βήμα. Τα παράθυρα αυτά έκλειναν προς τα επάνω με ημικυκλικό τόξο και σχημάτιζαν το καθένα δυο κάθετες
σειρές με μικρά κυκλικά παραθυράκια με χρωματιστά γυαλιά, ενώ η είσοδος, στην ίδια τεχνική, αλλά σε τρεις σειρές.

Το σχέδιο εκπονήθηκε δωρεάν από τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Κακουλίδη (τον δημιουργό του Φροντιστηρίου της Τραπεζούντας).  Το εκκλησάκι ανεγέρθηκε με σκοπό τα έσοδά του να χρηματοδοτήσουν σχολείο για την περιοχή.

Στο εκκλησάκι αυτό γινόταν πανηγύρι στις 15 Αυγούστου και όσοι Κρωμναίοι δεν μπορούσαν να πάνε στην Παναγία Σουμελά πήγαιναν στου Καλούλ, κυρίως από τις ενορίες Γλούβενα, Νανάκ, Λωρία, Σιαμανάντων και Μαντζάντων.

Την νύκτα της παραμονής άναβαν στον λόφο Καλούλ φωτιές από αλεποκάζια σε πολλούς σωρούς κατά μήκος της ράχης του λόφου και γύρω στο εκκλησάκι. Οι φωτιές αυτές διαλαλούσαν ότι αύριο έχει πανήγυρη η ενορία.

Την ημέρα της πανήγυρης παρασκευάζονταν και φαγητά, πατάτες με κρέας και πασκιτανένεν τσορβάν, που κοπέλες από την ενορία προσέφεραν στους προσκυνητές. Μετά το φαγητό ακολουθούσε γλέντι και χορός ως αργά το βράδυ οπότε οι προσκυνητές αναχωρούσαν, ενώ οι Γλουβενιώτες εξακολουθούσαν το γλέντι όλη τη νύχτα.

Σήμερα δεν υπάρχει ούτε ίχνος από το εκκλησάκι αυτό.